Kiedy jechać
Wiosną, kiedy na pastwiskach i łąkach kwitną dzikie kwiaty, Ziemia Łowicka staje się bajecznie piękna. Dobrym okresem na wizytę jest też lato i wczesna jesień, gdy jest najcieplej, a ziemia rodzi najwięcej owoców i warzyw. To wtedy jest szansa na spróbowanie dań sezonowych.
Skansen w Maurzycach 123 RF, Michal Ludwiczak
Warto zobaczyć
Łowicki Park Etnograficzny w Maurzycach to zabytki architektury z terenu dawnego Księstwa Łowickiego. Na miejscu można przyjrzeć się 40 obiektom z przełomu XIX i XX stulecia. Nie brakuje tu dawnych urządzeń kuchennych. Z kolei miłośnicy maszyn napędzanych silnikami spalinowymi muszą zajrzeć do Muzeum Motoryzacji w Nieborowie. Znajdą tu kilkadziesiąt samochodów, około stu motocykli, traktory, samolot Iskra, przedmioty gospodarstwa domowego oraz dawne zabawki, książki, czasopisma, zdjęcia i plakaty.
Nie wolno też przegapić pałacu Radziwiłłów w Nieborowie uchodzącego za jeden z najładniejszych pałaców barokowych w Polsce. Zbudowany w latach 1695-97 dla prymasa Polski Michała Stefana Radziejowskiego od roku 1774 do 1945 należał do rodziny Radziwiłłów. Obecnie mieści się w nim oddział Muzeum Narodowego w Warszawie.
Salon Czerwony z wystrojem w stylu rokoko w dwukondygnacyjnym barokowym pałacu w Nieborowie zaprojektowanym przez Tylmana z Gameren wikimedia/commons
Co jeść
Dzisiejsza Ziemia Łowicka była niegdyś Księstwem Łowickim i należała do dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich. Tereny leżące w dorzeczu rzeki Bzury obfitowały w łąki i pastwiska będące doskonałymi miejscami na wypas bydła. Nigdy więc nie brakowało tu wyśmienitego nabiału – do dziś tutejsza kuchnia opiera się na mleku i maśle (każdy z nas kojarzy zresztą łowickie wyroby mleczne łatwe do rozpoznania dzięki grafikom przedstawiającym tańczące pary odziane w tradycyjne kolorowe pasiaste stroje). Wszystko polewa się tu śmietaną – słodką lub kwaśną.
Pierogi z dudkami Fot. Arkadiusz Ścichocki / Agencja Wyborcza.pl
Pierogi z twarogiem na słodko, obsmażone i polane śmietanką, choć pyszne, wydają się banałem, łowicka kuchnia ma jednak większe niespodzianki jak pierożki wypełnione dudkami, czyli wieprzowymi płucami. Są delikatne, ale bardzo charakterystyczne w smaku, mają więc rzeszę i wielbicieli, i przeciwników. Dudki są też podstawą tradycyjnej zupy – białego barszczu na naturalnym zakwasie z pszenżyta. O zamiłowaniu mieszkańców Ziemi Łowickiej do podrobów świadczy też kolejny tradycyjny specjał – czarne, zwane też czarną kiszką. To rodzaj kaszanki przygotowany jednak w wyjątkowy sposób: robi się ją z bułki, krwi, słoniny i mielonych serc wieprzowych, ale przyprawia sporą ilością cynamonu.
Chłopskie pochodzenie łowickiej kuchni widać w umiłowaniu do wszelkiego rodzaju klusek, które zwykle obsmaża się i posypuje twarogiem oraz wzbogaca okrasą z wytopionej słoniny. Mniej znaną okrasą jest skrzybka – robi się ją, przysmażając na żeliwnej patelni kwaśną śmietanę. Musi być jej niewiele, tak by na małym ogniu zdążyła się zredukować i przywrzeć do dna naczynia. Tę przysmażoną warstwę (powinna mieć bardziej złoty niż ciemnobrązowy kolor) zdrapuje się z patelni i podaje na przykład z szarymi kluskami z surowych ziemniaków i boczkiem sezonowanym w beczce z solą.
Będąc tu, warto poszukać w restauracjach zawiesistej zupy z czerstwego żytniego chleba gotowanej z cebulą ze skwarkami, włoszczyzną i kminkiem. Na koniec dodaje się do niej oczywiście kwaśną śmietanę. Zupełnie inny smak ma grusconka, czyli zupa przygotowana ze świeżych lub suszonych gruszek (zazwyczaj z ulęgałek), zaprawiona mąką i śmietaną i podawana z ugotowanymi ziemniakami i skwarkami. Istnieje też słodka wersja grusconki z cukrem, goździkami i cynamonem.
Gołąbki pochodzą z Ziemi Łowickiej Fot. Andrzej Krasowski / Agencja Wyborcza.pl
A na zakończenie typowo łowickie danie, które zna cała Polska – gołąbki. Farsz z mięsem, cebulą, pomidorami i ryżem (lub kaszą manną) zawinięty w liście białej kapusty stał się przebojem polskiej kuchni, ale narodził się właśnie tutaj, na Ziemi Łowickiej.
Przeżyj to sam
Zagroda Bednarza w Bednarach to chyba jedyne już miejsce w Polsce, w którym można zobaczyć przy pracy bednarza. Działa tu warsztat z ekspozycją dawnych narzędzi, prowadzone są też warsztaty, podczas których można samemu spróbować ułożyć z klepek beczkę lub wiadro. Dzieci chętnie siadają przy ponad 150-letniej drewnianej maszynie do robienia lodów, by ukręcić mleczne smakołyki.
Dorośli mogą wybrać się do Browaru w Bednarach – jedynego w regionie i pierwszego rzemieślniczego w Polsce. Jego serce to warzelnia w całości wykonana ze stali szlachetnej. Na miejscu można skosztować łowickich piw.
Strój łowicki uważany jest za najbardziej efektowny ubiór z terenu Mazowsza. Głównym jego elementem jest kiecka składająca się z dwóch zszytych części: aksamitnego haftowanego stanika i pasiastej, suto marszczonej spódnicy z aksamitką doszytą wokół dolnego brzegu 123 RF
Bez tego nie wracaj
Pamiątki z regionu w łowickie wzory – każdy znajdzie coś dla siebie.
Gdzie mieszkać
Przystępnie:
Oberża Pod Złotym Prosiakiem w Nieborowie oprócz restauracji posiada także wygodne pokoje. Zaletą jest z pewnością lokalizacja – obiekt leży na skraju Puszczy Bolimowskiej. Noc w pokoju dla dwóch osób – 100 zł.
Drożej:
Hotel Eco w Łowiczu znajduje się w obrębie historycznej zabudowy miasta i zajmuje zabytkową kamienicę. Oferuje przestronne pokoje (niestety, bez balkonów) i wyśmienite śniadania wliczone w cenę noclegu. Pobyt dla dwóch osób to koszt 200-300 zł za dobę.