Babcine przepisy wigilijne

Karp po polsku (Fot. Łukasz Zandecki / Agencja Wyborcza.pl)

Karp po polsku
Składniki:
- 1 (2,5 kg) karp
- 3 marchewki
- 1 pietruszka
- 20 dag selera
- 4 cebule
- 1/2 łyżeczki imbiru
- 10 ziaren pieprzu
Sos z piernikiem:
- 1 szklanka ciemnego piwa
- 1/2 szklanki wywaru z ryby
- 5 dag piernika
- 5 dag migdałów
- 1/2 łyżki masła
- 3 dag rodzynek
- 2-3 łyżki soku z cytryny lub 1/2 kieliszka czerwonego wina
- cukier lub miód
- sól
Sposób przygotowania:
Karpia oskrob, spraw i umyj. Odetnij głowę, płetwy i ogon. Z głowy usuń skrzela i oczy, rybę pokrój na dzwonka. Warzywa oczyść, umyj, pokrój na mniejsze kawałki i włóż do garnka. Wlej 8 szklanek wrzątku, dodaj głowę karpia i obrane cebule. Gotuj 20 minut, dodaj imbir, pieprz i dzwonka karpia, gotuj jeszcze 40 minut na małym ogniu. Zrób sos: migdały sparz i obierz (kilka zostaw do przybrania), posiekaj. Namocz rodzynki w wodzie, a piernik w piwie. Gdy piernik rozmięknie, dodaj migdały i wywar z ryby, wymieszaj. Masło roztop, wlej piwo z dodatkami i zagotuj, mieszając. Dodaj rodzynki, przypraw do smaku. Dzwonka ryby polej sosem, udekoruj migdałami.

Ryba w galarecie
Składniki:
- 1 wypatroszony i sprawiony karp
- 1 pęczek włoszczyzny
- 1-2 łyżeczki cukru
- sól
- pieprz
- 3 posiekane cebule
- 1 białko
- sok z 1 cytryny
- 2 garście rodzynek
- 2 łyżki żelatyny
- orzechy i rodzynki do dekoracji
Sposób przygotowania:
Wypatroszonego i sprawionego karpia wraz z głową i ogonem pokrój w dzwonka, umieść w brytfance i zalej małą ilością wody. Dołóż obrane jarzyny (w całości, aby łatwiej było wyjąć je z wywaru). Przypraw cukrem, pieprzem i solą, podgrzewaj na małym ogniu, aż ryba się rozgotuje (2-3 godziny), uzupełniając wyparowaną wodę. Cebule zeszklij na maśle. Z wywaru z ryby wyjmij jarzyny, odcedź na sitku ugotowaną rybę, a potem dokładnie oddziel ją od ości. Wywar odszumuj, zagotowując go wraz z rozbitym białkiem (białko musi być świeże!). Do sklarowanego wywaru włóż mięso z obranej ryby i całą cebulę. Dodaj rodzynki, jeszcze raz zagotuj, dodaj sok z cytryny, ponownie dosłodź. Ewentualnie dodaj 2 łyżki żelatyny - galareta łatwiej się zetnie. Wymieszaj, przelej do salaterek. Poczekaj, aż stężeje, udekoruj orzechami i rodzynkami. Podawaj z chałką wigilijną z masłem.

Śledzie w sosie śliwkowym
Składniki:
- 8 filetów śledziowych
- 1 szklanka mleka
- 1 garść migdałów
- 30 dag suszonych śliwek
- 1/3 szklanki oleju
- szczypta cukru
- sól
- 2 łyżki soku z cytryny lub octu winnego
- kilka gałązek natki
Sposób przygotowania:
Filety namocz przez 2-3 godziny w mleku, osącz, zwiń w ruloniki, a mleko wylej. Migdały sparz, obierz ze skórki i drobno posiekaj. Śliwki namocz (przez co najmniej godzinę) w 1/2 szklanki wody i rozgotuj je. Masę śliwkową przetrzyj przez sito, dodaj olej i migdały, wymieszaj i przypraw cukrem, solą i sokiem cytrynowym (lub octem). Ruloniki śledziowe ułóż na półmisku, polej sosem i udekoruj natką.

Postna kapusta
Składniki:
- 2 kg kiszonej kapusty
- 1 główka (2 kg) białej kapusty
- 10 dag suszonych grzybów
- 20 dag suszonych śliwek
- 10 dag rodzynek
- 4 ząbki czosnku obrane i przekrojone na pół
- 1 szklanka czerwonego wytrawnego wina
- 4 liście laurowe
- 10 jagód jałowca
- 10 jagód ziela angielskiego
- 10 ziaren pieprzu
- szczypta cukru
- szczypta soli
- szczypta pieprzu
- 5 łyżek oleju
Sposób przygotowania:
Grzyby zalej wodą i odstaw. Kapustę kiszoną odciśnij i pokrój, białą poszatkuj. Obie kapusty włóż do garnka, zalej olejem i szklanką wody, podgrzewaj. Dodaj ziarenka przypraw, czosnek, posiekane grzyby i śliwki suszone. Zamieszaj i duś razem około godziny. Kapustę odstaw na noc, aby ostygła. Następnego dnia podgrzej do zagotowania, delikatnie mieszając, ostudź. Dodaj rodzynki i wino, zagotuj, zamieszaj, ostudź. Kapustę gotuj bez pokrywki, aż sos odparuje i całość zgęstnieje. Najlepsza jest odrobinę przypalona, po kilku dniach odsmażania. Ten ?prawie bigos? jest esencjonalny, kwaśny i słodki jednocześnie.

Barszcz czerwony z grzybowymi uszkami
Składniki
- 1,5 kg buraków
- 2-4 starte ząbki czosnku
- sól
- pieprz i cukier do smaku
- 1?łyżeczka suszonego majeranku
- sok z 1 z cytryny
- 1 łyżka masła lub oliwy
- malinowy ocet winny do smaku
Sposób przygotowania
Buraki obieramy i ścieramy na grubej tarce lub w malakserze. Razem z czosnkiem przekładamy do garnka, zalewamy zimną wodą, tak by były przykryte. Doprowadzamy do wrzenia i odstawiamy do wystudzenia. Wywar powinien chłodzić się powoli! Cedzimy, zachowując płyn. Ponownie zalewamy buraki zimną wodą, tak by je przykryła i znów zagotowujemy. Studzimy i odcedzamy. Łączymy oba buraczane wywary i mocno doprawiamy solą, pieprzem, cukrem i majerankiem. Podgrzewamy, nie gotujemy! Gdy smak będzie mocny i nasycony, przecedzamy barszcz przez drobne sito lub gazę. Nie zostawiamy go z przyprawami, bo ich smak będzie zbyt intensywny. Przed podaniem sprawdzamy nasycenie słodyczą i kwasem, doprawiamy cukrem, octem winnym, sokiem z cytryny, dodajemy masło lub oliwę i podgrzewamy. Podajemy z uszkami.

Zupa grzybowa
Składniki
- 2 głowy karpia
- 1 pęczek włoszczyzny
- kilka suszonych grzybków
- 3-4 mrożone prawdziwki
- 5 dag masła
- 1 łyżka mąki
- 10 dag łazanek (najlepiej domowych)
- natka
- sól, pieprz
Sposób przygotowania
Ugotuj wywar z ryb i włoszczyzny, przecedź do innego garnka. Suszone grzybki namocz i ugotuj, a wywar, w którym się gotowały, przecedź i połącz z bulionem rybnym. Wlej tyle wody, aby otrzymać 2 l zupy. Rozpuść masło, uduś na nim pokrojone w plasterki rozmrożone prawdziwki. Dodaj do zupy, a masło, w którym się dusiły, oprósz mąką, zasmaż na złoty kolor i również wymieszaj z zupą. Zagotuj. Włóż ugotowane łazanki, przypraw, posyp natką.
4-6 porcji, 45 minut

Pierogi z kapustą i grzybami
Składniki
- 1/2 kg mąki
- 200 ml ciepłej wody
- 1 jajko
- 2 łyżki oleju
- szczypta soli
Farsz
- 1 kg kiszonej kapusty
- 1 duża posiekana cebula
- Sól, pieprz
- 4-6 łyżek Bułki tartej
- 4 łyżki oleju
- 5 dag suszonych grzybów
Sposób przygotowania
Zrób farsz: posiekaną kapustę uduś na oleju, dodaj usmażoną cebulę, tartą bułkę i ugotowane, posiekane grzyby. Przypraw solą i pieprzem, wymieszaj. Zagnieć ciasto z mąki, soli i jajka, dolewajac po trochu wodę i zagniatając tak długo, aż będzie elastyczne i przestanie się kleić. Podziel je na 4 części i cienko rozwałkuj. Z ciasta wytnij szklanką krążki, na każdy nałóż czubatą łyżeczkę farszu, złóż na pół i zaciśnij brzegi. Uformowane pierogi gotuj w płaskim, szerokim garnku w osolonej wodzie. Gdy wypłyną, gotuj je jeszcze na małym ogniu przez 4-5 minut, po czym wyjmij łyżką cedzakową, osącz i przełóż na półmisek.

Dojrzewający piernik
Składniki:
- 1/2 kg miodu
- 2 szklanki cukru
- 25 dag smalcu lub masła
- 1 kg mąki pszennej
- 3 jajka
- 3 łyżeczki sody oczyszczonej
- 1/2 szklanki mleka
- 1/2 łyżeczki soli
- 2 torebki przypraw do piernika
Sposób przygotowania:
Miód, cukier i smalec lub masło podgrzewaj powoli, niemal do zawrzenia. Odstaw masę do ostygnięcia. Gdy będzie już letnia, dodaj stopniowo, wyrabiając ciasto ręką, mąkę, sodę rozpuszczoną w zimnym mleku, sól i przyprawy. Ciasto starannie wyrób, nadaj mu kształt kuli, włóż do kamionkowego garnka, przykryj ściereczką i pozostaw w chłodnym miejscu, by dojrzewało przez 3-4 tygodnie. Dojrzałe ciasto podziel na 2-3 części. Każdą porcję rozwałkuj, włóż do natłuszczonej formy i piecz ok. 30 minut w temp. 180°C. Ostudzone placki możesz przełożyć powidłami. A jeśli cienko rozwałkujesz ciasto, możesz powycinać z niego foremką małe pierniczki na choinkę (piecze się je 10 minut). Pierniki trzeba upiec 4-5 dni przed świętami, bo zaraz po upieczeniu są twarde i trzeba czasu, by skruszały.

Kutia
Składniki:
- 1 szklanka pszenicy (bez łusek)
- 1 szklanka maku
- 1/2 szklanki płynnego miodu
- 1 szklanka rodzynek
- 1 szklanka orzechów mieszanych
- inne dowolne bakalie - według uznania
- 1 laska wanilii
- słodka śmietanka do polania
Sposób przygotowania:
Pszenicę zalej wodą i odstaw na noc, żeby namiękła. Mak zalej wrzącą wodą i również odstaw na kilka godzin. Następnego dnia ugotuj pszenicę na małym ogniu do miękkości (weź sporo wody, bo inaczej pszenica się przypali), dobrze osącz. Osącz także mak, przepuść go trzy razy przez maszynkę do mięsa z drobnym sitkiem. Ostudź mak i pszenicę. Rodzynki zalej ciepłą wodą lub rumem i odstaw na 15-20 minut, dokładnie osącz. Orzechy i migdały krótko podpraż w piekarniku i posiekaj. Rozetnij laskę wanilii wzdłuż, czubkiem ostrego noża wydrąż ziarenka ze środka. Dobrze wymieszaj mak, pszenicę, miód, osączone rodzynki, orzechy i migdały, przypraw do smaku ziarenkami wanilii. Możesz dodać także inne ulubione bakalie. Miskę z masą przykryj i wstaw do lodówki - najlepiej na kilka dni. Kutię podawaj zawsze dobrze schłodzoną. Najlepiej smakuje polana zimną słodką śmietanką.

Strucla z makiem
Ciasto:
- 40 dag mąki pszennej
- 15 dag masła
- 5 dag drożdży
- 3 łyżki śmietany 22%
- 2 jajka
- 2 żółtka
- skórka otarta z 1/2 cytryny
- 2 czubate łyżki cukru pudru
- 1/3 łyżeczki soli
- masło do formy
Nadzienie:
- 40 dag maku
- 1 litr mleka
- 15 dag masła
- 3/4 szklanki miodu
- 1 laska wanilii
- 10 dag posiekanych migdałów
- 15 dag sparzonych rodzynek
- 1/4 szklanki smażonej skórki pomarańczowej
- 4 jajka
- 1 szklanka cukru
- 2 łyżki brandy
Sposób przygotowania:
Zrób nadzienie: mak umyj na sicie, zalej wrzącym mlekiem, gotuj na małym ogniu 30 minut. Osącz i zmiel trzy lub cztery razy. Masło roztop, dodaj miód, ziarenka wanilii, bakalie, skórkę i mak, smaż 15 minut, mieszając. Ostudź, dodaj brandy, 4 żółtka utarte z cukrem i pianę z białek, wymieszaj. Zrób ciasto: drożdże rozprowadź śmietaną, posiekaj z resztą składników, zagnieć luźne, lśniące ciasto. Rozwałkuj na prostokąt, pokryj nadzieniem, pozostaw wolne brzegi. Zwiń, sklej końce i przenieś do podłużnej formy wysmarowanej masłem. Przykryj ściereczką, odstaw na godzinę. Piecz 45-50 minut w temp. 180°C. Gdy strucla ostygnie, możesz ją polukrować.