Nasze zdrowie i długość życia zależy przede wszystkim od: * żywienia - 53 proc.; * genów - 15 proc.; * palenia tytoniu - 11 proc., * medycyna i jej postępy - 10 proc., * aktywność fizyczna - 10 proc.

Nic więc dziwnego, że wraz z postępami cywilizacyjnymi długość życia człowieka się wydłuża. Jak przedstawia IŻiŻ: * 30 tys. lat temu człowiek żył przeciętnie 18 lat; * w I wieku n.e. w Rzymie średnia długość życia wynosiła około 22 lat; * w XVII wieku w Polsce były to około 34 lata; * w XIX wieku w Europie - 42 lata; * w 1900 roku w USA - 50 lat; * w 1946 roku w USA - 67 lat; * w 2010 roku w USA - 78 lat; * w 2014 w Szwajcarii - 82 lata.

* Utrzymywać BMI w granicach 20-25. * Zwiększyć aktywność fizyczną. * Jeść dużo warzyw i owoców (ich spożycie w Polsce spada). * Jeść ryby zawierające kwasy omega-3 (Polacy też jedzą ich coraz mniej). * Jeść antyoksydanty (witaminy A, C, E, betakaroten). * Dostarczać organizmowi witaminę D i wapń. * Dostarczać mikroelementy, m.in. selen i cynk. * Dostarczać polifenole (są np. w winogronach, jagodach, oliwie z oliwek, herbacie, orzechach, kakao itd.). * Jeść błonnik i orzechy. * Dbać o florę bakteryjną układu pokarmowego.

* W ciąży unikać niewłaściwego żywienia, tycia i nie zaniedbywać aktywności fizycznej. * Aby utrzymywać odpowiednią wagę, unikać cukrów prostych, tłuszczów zwierzęcych, soli, czerwonego mięsa. * Nie pić i nie palić. * Zapobiegać utrzymywaniu się w organizmie przewlekłych stanów zapalnych.

Polacy nie dbają o siebie, nie przestrzegają zaleceń. W 28 krajach Unii Europejskiej średnia długość życia wynosi 77,8 roku, w Polsce zaś tylko 73 lata. Najdłużej w Europie (i wśród wszystkich przebadanych krajów na świecie) żyją Szwajcarzy - 80,7 lat.

Jedzenie dużej ilości warzyw i owoców, będących podstawą piramidy żywieniowej, może znacznie poprawić jakość życia. Z wyliczeń IŻiŻ wynika, że: * zjadanie dziennie 1-3 porcji warzyw i owoców (w proporcji 3:1) zmniejsza ryzyko przedwczesnej śmierci z powodu zawału, udaru lub raka o 14 proc.; * 3-5 porcji - o 29 proc.; * 5-7 porcji - o 36 proc.; * więcej niż siedmiu porcji - o 42 proc.

Kolejne rady specjalistów są takie: * Ograniczaj jedzenie mięsa, zwłaszcza czerwonego i wędlin do najwyżej pół kilograma tygodniowo. * Jedz ryby przynajmniej dwa razy na tydzień. * Dodawaj do potraw dużo roślin strączkowych i jajka - do sześciu na tydzień. * Unikaj cukru, słodyczy i słodzonych napojów (powodują otyłość, miażdżycę, demencję, próchnicę), a także soli (jest przyczyną 50 proc. udarów i zawałów, 25 proc. raka żołądka). * Pij przynajmniej półtora litra wody dziennie, a 3-6 filiżanek kawy (po 160 ml) zmniejsza o 10 proc. ryzyko udaru, Alzheimera, Parkinsona.

Powinny stanowić 20-35 proc. wartości energetycznej diety, w tym nasyconych kwasów tłuszczowych ma być jak najmniej. Tymczasem tłuszczów jemy bardzo dużo: od lat 50. XX wieku do 2012 wzrost spożycia wyniósł 189 proc., a od 1982 roku - 50 proc. Wyniki badań pokazują też jasno: nie masło, nie tłuszcze zwierzęce, tylko jeśli już, to roślinne, najlepiej olej rzepakowy i oliwa z oliwek.