Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o nowalijkach

mjk, materiały prasowe
W marcu w sprzedaży pojawiają się nowalijki - pierwsze młode warzywa, które po długiej zimie kuszą smakiem i kolorami. Jak je kupować, na co uważać - oto nasz poradnik
1 z 3
Fot. Piotr Skórnicki / Agencja Wyborcza.pl
Fot. Piotr Skórnicki / Agencja Wyborcza.pl

Co to są nowalijki?

Do nowalijek zaliczamy m.in. koperek, rzeżuchę, rzodkiewkę, szczypiorek, pomidory, ogórki, szpinak, sałatę czy młode marchewki. Okres wegetatywny nowalijek jest znacznie skrócony i bardzo przyspieszony. Na ogół rosną w ciepłych odpowiednio nasłonecznionych i wilgotnych szklarniach. To co prawda "imitacja" pogody czerwcowej, ale jednak w miarę naturalna.

Takie warunki często jednak nie są wystarczające lub optymalne, dlatego podczas uprawy często stosuje się dodatkowe wspomaganie w postaci nawozów i stymulatorów wzrostu. Takie warzywa łatwo namierzyć na sklepowych półkach - bardzo szybko więdną, nie mają typowego intensywnego zapachu, ich kolor jest nienaturalnie nasycony lub wręcz bardzo wyblakły, a ich kształt nienaturalnie duży np. rzodkiewki są wielkości dużej moreli.

2 z 3
Fot. Marcin Onufryjuk / Agencja Wyborcza.pl
Fot. Marcin Onufryjuk / Agencja Wyborcza.pl

Jak wybierać najlepsze nowalijki?

Przy wyborze nowalijek dokładnie oceniajmy ich walory zewnętrzne, nie sugerujmy się pierwszym wrażeniem. Upewnijmy się, skąd pochodzą i pamiętajmy, że najlepsze są te z upraw ekologicznych, w których używa się naturalnego nawozu, czyli kompostu. Wczesną wiosną warto także spożywać warzywa importowane z ciepłych krajów, które rosną tam przez cały rok.

Jak wybierać np. pomidory? Poza sezonem na polskie pomidory z gruntu (sierpień, wrzesień), najlepsze będą pomidory hiszpańskie i włoskie (październik i listopad), a zimą i wiosną - izraelskie (tam jest cieplej i prawdopodobnie rosną w szklarniach, ale w ziemi). Nie bójmy się powąchać pomidora podczas zakupów - po oderwaniu szypułki powinien choć trochę pachnieć pomidorem.

3 z 3
Fot. M&K Duklas/duklas.pl
Fot. M&K Duklas/duklas.pl

Jak i po co jeść nowalijki?

Nowalijki powinny stanowić dodatek do potraw, a nie jego podstawę. Ponadto, w pierwszym okresie wiosny starajmy się spożywać nowalijki, które rosną nad ziemią - ogórki, koperek, szczypiorek, botwinkę. Dlaczego? Ponieważ, najwięcej nawozów i środków ochrony roślin przyspieszających wzrost kumuluje się pod skórką warzyw korzeniowych np. w korzeniu marchewki, buraka czy rzodkiewce. Na nowalijki powinni uważać alergicy, bo nigdy nie wiadomo, jak zareagują na zawarte w nich "substancje dodatkowe".

Ale generalnie każdy z nas powinien spróbować nowalijek, ponieważ mają mnóstwo zalet.

Rzodkiewka zawiera dosyć dużo białka, cukrów i soli mineralnych, ale niewiele witamin. Podobnie jak inne warzywa z rodziny krzyżowych, zawiera indole, aktywne antyutleniacze przeciwdziałające niszczącemu działaniu wolnych rodników (są antyrakowe). Ostry smak nadają jej olejki eteryczne.

Botwinka pobudza apetyt, jest bardzo dobrym źródłem kwasu foliowego i żelaza, które są niezbędne w procesach krwiotwórczych. Polecana kobietom i dzieciom z anemią, osobom, które w okresie zimy dużo chorowały. Odkwasza organizm, oczyszcza z toksyn.

Młoda marchewka zawiera beta karoten. Poprawia wzrok, nadaje skórze ładny, brzoskwiniowy kolor. Zawiera dużo wody, ale jednocześnie cukry proste, które nadają jej słodycz. Jedna marchewka to około 10 kcal.

Cebula dymka + szczypiorek pobudzają apetyt, dodają potrawom pikantnego smaku oraz aromatu. Szczypiorek słynie z właściwości bakteriobójczych i wzmagających przemianę materii, zawiera m.in.: sód, potas, magnez, wapń, żelazo, fosfor, chlor, karoten oraz witaminy B1, B2, C i kwas nikotynowy.

Ogórek w 98% składa się z wody, więc jest wyjątkowo niskokaloryczny, polecany przy wiosennych dietach odchudzających. Ogórek wężowy nie dostarcza więcej niż 20 kcal. Ogórki to dobre źródło potasu, które obniża ciśnienie.

Sałata masłowa zawiera dużo błonnika i mało kalorii. Polecana jest w dietach odchudzających, dodatkowo zawiera dużo wapnia (ważne dla osób, które nie mogą pić mleka i jeść produktów nabiałowych). Sałata swój kolor zawdzięcza chlorofilowi, który ma działanie bakteriobójcze, przyspiesza gojenie ran, chroni przed zarazkami, pomaga pokonać infekcje. Są jeszcze inne typy sałat, ale ich wartość odżywcza jest zbliżona.

Pomidor to dobre źródło potasu (obniża ciśnienie krwi, reguluje pracę serca), likopenu, który jest antyrakowy. Dodatkowo zawiera dużo wody, a w związku z tym jest mało kaloryczny (jeden pomidor to około 15 kcal). Pomidory mają też działanie zasadotwórcze tj. odkwaszają organizm (grozi nam to szczególnie, jeśli jemy za dużo mięsa i produktów nabiałowych).

Rzeżucha zawiera dużo związków siarkowych, które nadają kiełkom dość intensywny zapach. Te związki siarkowe, choć może nieprzyjemnie pachną, mają bardzo dobry wpływ na nasze zdrowie. Przede wszystkim poprawiają nam urodę! Sprawiają, że włosy są grubsze, mocniejsze, bardziej błyszczące, skóra odpowiednio odżywiona i pozbawiona niedoskonałości, a paznokcie mocne i niełamiące.