Kruche ciasto słodkie i wytrawne - co jeszcze możesz z niego zrobić?

Olga Badowska
Tartaletki z chorizo

Tartaletki z chorizo (Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com))

Nie ma co ukrywać: najfajniejsze w kruchym cieście jest... masło! A druga dobra rzecz? Fakt, że możecie ciasto zagnieść na zapas. Potem zamrozić i wykorzystać, gdy nadarzy się okazja.
1 z 6
Fot. Marcin Klaban
Fot. Marcin Klaban

Ciasto kruche słodkie

na ok. 500 g

Składniki

  • 250 g mąki pszennej + dodatkowa do podsypywania
  • 60 g cukru pudru
  • szczypta soli
  • 130 g zimnego masła pokrojonego w kostkę
  • 1 jajko
  • 2-3 łyżki zimnej wody lub mleka

Sposób przygotowania

Na stolnicę przesiewamy mąkę z cukrem pudrem i solą. Dodajemy masło i rozcieramy palcami, aż mieszanka zacznie przypominać drobną kruszonkę. Dodajemy roztrzepane jajko oraz wodę lub mleko. Zagniatamy. Zawijamy w przezroczystą folię i schładzamy w lodówce (około godziny). Takie ciasto pieczemy zwykle w 180°C, wszystko jednak zależy od grubości, na którą je rozwałkujemy, i od tego, czy pieczemy kruche ciastka czy np. tartę.

Rady:

- Ciasto należy zagniatać bardzo szybko, żeby się nie ociepliło. Można zagnieść je palcami, posiekać schłodzonym nożem lub zmiksować pulsacyjnie w malakserze.

- Masło powinno być bardzo zimne. Najlepiej po pokrojeniu go w kostkę znów włożyć je do lodówki,
żeby schłodziło się jeszcze przed użyciem.

- Smalcu pół na pół z masłem można użyć również, zagniatając słodkie ciasto. Nie bójcie się - nie ma smaku, a doda ciastu jeszcze więcej kruchości. Można także zagnieść wytrawne ciasto na samym smalcu. Wszystko zależy od naszego gustu i od rodzaju wypieków, do których chcemy użyć ciasta.

- Jeśli w przepisie na słodkie kruche ciasto zamienimy 1-2 łyżki mąki
na kakao, wyjdzie nam kruche kakaowe, świetne do tart czekoladowych, orzechowych lub karmelowych.

- Do słodkiego ciasta można dodać odrobinę skórki otartej z cytrusów, ziarenka wyskrobane z laski wanilii lub przyprawy: cynamon, mielone goździki - w zależności od tego, z jakimi składnikami będziemy łączyć kruche ciasto.

- Ciasto po zagnieceniu spłaszczamy (taki placek będzie potem łatwiej rozwałkować), zawijamy w folię
i schładzamy w lodówce. W zamrażalniku można je trzymać przez miesiąc.

- Jak rozwałkować ciasto? Można zwyczajnie: oprószyć blat i wałek mąką, rozwałkować ciasto na pożądaną grubość (zwykle 5 mm). Sprawdzi się też sposób wałkowania ciasta pomiędzy arkuszami pergaminu lub płatami przezroczystej folii - dzięki temu nie będzie się kleić ani do wałka, ani do blatu.

- Jak przenieść rozwałkowane ciasto do formy? Oprószamy je mąką, delikatnie nawijamy na wałek i rozwijamy nad formą. Potem tylko dociskamy ciasto do ścianek formy i odkrawamy fragmenty zwisające poza brzegi.

- Kruchy spód na tarty często podpieka się przed wylaniem na nie nadzienia. Ciasto w formie nakłuwamy, schładzamy w lodówce przez pół godziny. Następnie przykrywamy pergaminem i obciążamy specjalnymi ceramicznymi kulkami albo suchą fasolą lub ryżem. Podpiekamy (zwykle w 180°C) przez
10-15 minut, zdejmujemy papier z obciążeniem i pieczemy 5-10 minut.

2 z 6
Fot. Natalia Nowak-Bratek (krewimleko.wordpress.com)
Fot. Natalia Nowak-Bratek (krewimleko.wordpress.com)

Ciasto kruche wytrawne

na ok. 500 g

Składniki

  • 250 g mąki pszennej + dodatkowa do podsypywania
  • szczypta soli
  • 70 g zimnego masła pokrojonego w kostkę
  • 60 g zimnego smalcu pokrojonego w kostkę
  • 1 jajko
  • 2-3 łyżki zimnej wody

Sposób przygotowania

Na stolnicę przesiewamy mąkę z solą. Dodajemy masło i rozcieramy palcami, aż mieszanka zacznie przypominać drobną kruszonkę. Dodajemy roztrzepane jajko oraz wodę lub mleko. Zagniatamy. Zawijamy w przezroczystą folię i schładzamy w lodówce (około godziny). Takie ciasto pieczemy zwykle w 180°C, wszystko jednak zależy od grubości, na którą je rozwałkujemy, i od tego, czy pieczemy kruche ciastka czy np. tartę.

3 z 6
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)

Ciastka z ricottą, rabarbarem i wiśniami

dla 10 osób

Składniki

  • 350 g rabarbaru
  • 70 g drobnego cukru
  • 1 laska wanilii
  • wanilii
  • sok i skórka otarta z 1 pomarańczy
  • 150 g wydrylowanych wiśni
  • 250 g ricotty
  • 2 łyżki cukru pudru
  • ok. 900 g słodkiego ciasta kruchego
  • 1 jajko
  • cukier trzcinowy do posypania

Sposób przygotowania

Rabarbar obieramy, kroimy w kawałki o długości 2 cm. W rondelku zagotowujemy go z drobnym cukrem, ziarenkami wyskrobanymi z wanilii, sokiem i połową skórki pomarańczowej. Zmniejszamy ogień i gotujemy, mieszając, przez 20 minut, aż rabarbar zacznie się rozpadać. Studzimy i łączymy z posiekanymi wiśniami.

Ricottę mieszamy z pozostałą skórką i cukrem pudrem. Rozgrzewamy piekarnik do 200°C. Ciasto rozwałkowujemy na grubość 4 mm, schładzamy w lodówce. Następnie wycinamy krążki o średnicy 9-10 cm. Połowę z nich układamy na blasze wyłożonej pergaminem. Na każdym krążku układamy po 1/2 łyżki masy serowej i po porcji owoców, zostawiając centymetrowe brzegi, które smarujemy roztrzepanym jajkiem i przykrywamy pozostałymi krążkami ciasta.

Sklejamy, dociskając widelcem. Na środku każdego krążka nacinamy krzyżyk, smarujemy jajkiem i oprószamy cukrem trzcinowym. Pieczemy ok. 25 minut na złoto. Podajemy z resztą ricotty, jeśli coś zostało.

4 z 6
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)

Galette z agrestem i brzoskwiniami

dla 8 osób

Składniki

  • 3-4 brzoskwinie
  • 100 g czerwonego agrestu
  • 100 g zielonego agrestu
  • 3 łyżki ciemnego cukru trzcinowego
  • skórka otarta z 1 cytryny
  • 2-3 łyżki skrobi ziemniaczanej
  • 1/2 łyżeczki cynamonu
  • ok. 500 g słodkiego lub wytrawnego ciasta kruchego (polecam wytrawne, można dodać do niego odrobinę cukru)
  • 1 żółtko

Sposób przygotowania

Brzoskwinie kroimy w cieniutkie plastry. Mieszamy z agrestem, cukrem, skórką cytrynową, skrobią i cynamonem. Rozwałkowujemy ciasto na grubość 3-4 mm. Przekładamy na blachę wyłożoną pergaminem, schładzamy w lodówce.

Rozgrzewamy piekarnik do 200°C. Wyjmujemy ciasto z lodówki, układamy na nim owoce, zostawiając 5-centymetrowy brzeg. Składamy brzegi do środka, tworząc otwartą sakiewkę. Smarujemy roztrzepanym żółtkiem. Pieczemy około 30 minut. Podajemy na ciepło.

5 z 6
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)

Tartaletki z chorizo

dla 8 osób

Składniki

  • 2 czerwone cebule
  • 2 łyżki oliwy
  • 200 g miękkiej kiełbasy chorizo
  • 500 g wytrawnego ciasta kruchego
  • 2 jajka
  • 150 ml śmietanki kremówki
  • 1/2 łyżeczki wędzonej papryki w proszku
  • sól i pieprz do smaku
  • garść kolendry

Sposób przygotowania

Rozgrzewamy piekarnik do 200°C. Cebule kroimy w piórka, szklimy na oliwie. Z kiełbasy zdejmujemy osłonkę, kroimy w drobną kostkę i łączymy z cebulą. Smażymy 5 minut. Ciasto dzielimy na 8 równych części. Każdą rozwałkowujemy na krążek o średnicy 15 cm. Wyściełamy ciastem foremki o średnicy 10 cm. Pieczemy 5 minut "na biało", zdejmujemy obciążenie i pieczemy jeszcze 3-5 minut. Miksujemy jajka ze śmietanką, papryką w proszku, solą i pieprzem. Na podpieczone ciasto wykładamy cebulę z chorizo, zalewamy masą jajeczno-śmietanową. Pieczemy, aż masa się zetnie (ok. 15 minut). Tartaletki podajemy na ciepło, posypane kolendrą.

6 z 6
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)
Fot: Natalia Nowak Bratek (krewimleko.wordpress.com)

Łosoś z rodzynkami w cieście

dla 6 osób

Łosoś w cieście:

  • 1 kg filetu z łososia bez skóry
  • 70 g drobnych rodzynek
  • sok z 1 pomarańczy
  • 30 g podprażonych orzeszków piniowych
  • 1 łyżeczka startego imbiru
  • 70 g miękkiego masła
  • kwiat soli morskiej i pieprz do smaku
  • sok z cytryny do smaku
  • 300 g wytrawnego ciasta kruchego
  • 1 rozmącone jajko

Szpinak z rodzynkami:

  • 1 łyżka masła
  • 1 ząbek czosnku (posiekany)
  • garść sułtanek
  • 60 ml wytrawnego białego wina
  • 200 g oczyszczonego szpinaku
  • garść orzeszków piniowych
  • sok z cytryny
  • sól i pieprz do smaku

Sposób przygotowania

Rozgrzewamy piekarnik do 200°C. Od filetu odkrawamy węższą część chodzi o to, by uzyskać kawałek zbliżony kształtem do prostokąta. Przekrawamy wzdłuż na pół. Rodzynki zagotowujemy w soku pomarańczowym, odstawiamy na 10 minut, a następnie cedzimy. Łączymy rodzynki, prażone orzeszki, imbir i masło - smarujemy mieszanką jeden płat łososia. Oprószamy solą i pieprzem, skrapiamy sokiem cytrynowym. Przykrywamy drugim płatem, jak kanapkę.


Ciasto rozwałkowujemy na 3 mm na kształt prostokąta (dłuższy bok mniej więcej dwie długości filetu, krótszy bok - 1,5 długości). Na środku ciasta w poprzek układamy łososiową "kanapkę". Ciasto wokół ryby smarujemy jajkiem, oprószamy solą i pieprzem. Składamy je, przykrywając rybę: najpierw jeden bok ciasta, potem drugi (jak pudełko). Sklejamy brzegi na końcach (lub składamy, jeśli wystają). Odwracamy pakunek, układamy na blasze wyłożonej pergaminem. Delikatnie nacinamy na krzyż, pilnując, by nie naciąć ciasta do

końca. Smarujemy jajkiem. Pieczemy 20-30 minut na złoty kolor.

Szpinak: na maśle podsmażamy czosnek. Dodajemy rodzynki i wino, redukujemy. Wrzucamy szpinak, smażymy 2 minuty. Łączymy z prażonymi orzeszkami, doprawiamy sokiem z cytryny, solą i pieprzem. Upieczonego łososia kroimy w grube plastry, układamy na talerzu obok ciepłego szpinaku.

Więcej na ten temat: ciasto, kruche ciasto